Częstym dylematem diabetyków jest kwestia "słodzić, czy nie słodzić?". Odpowiedź na to pytanie pozostanie sprawą wielce indywidualną, uzależnioną od warunków przebiegu cukrzycy, stanu organizmu i wielu innych czynników. Nie mniej jednak dla osób, które decydują się uprzyjemnić swoją dietę o czynnik słodzący, możemy coś polecić. Często diabetycy sięgają po specjalne, przeznaczone dla nich słodziki o niskim indeksie glikemicznym. Tak, to jest rozwiązanie. Nie mniej jednak nie wszyskich satysfakcjonuje. Wspomniane słodziki często powstają na basie stewii, a ta jak wiadomo, choć słodka, to jej smak dla wielu jest "zbyt słodki" i przez to lekko mdły. Szukając zatem czegoś co będzie bardziej przypominało neutralny aromat cukru z buraków, do którego jesteśmy przyzwyczajeni, nie sposób nie wspomnieć o ksylitolu.

Ksylitol (xylitol) występuje naturalnie w wielu owocach, warzywach i zbożach. Jest także wytwarzany przez ludzkie ciało w procesie metabolizmu. Jako słodzik alternatywny prowadzi do zmniejszenia rozwoju próchnicy zębów, dlatego ksylitol jest wysoko ceniony w produkcji cukierniczej uwzględniając gumy do żucia i miętówki. Najbardziej ceniony na rynku zielarskim ksylitol to ten powstający z brzozy. Cukier brzozowy (tak często bywa nazywany) zazwyczaj pochodzi z Finlandii. Ten kraj przoduje w produkcji ksylitolu w Europie.

Cechy ksylitolu:

 

Chłodzący smak

- negatywne ciepło roztworu połączone z wysoką rozpuszczalnością powoduje, że ksylitol wywołuje intensywne i odświeżające a zarazem chłodzące uczucia w ustach.

Słodkość

- ksylitol jest dobrym smakowo słodzikiem z takim samym poziomem słodkości co cukier.

Korzystny do walki z próchnicą

- Ponieważ bakterie nie wywołują jego fermentacji w ustach. Zapobiega również tworzeniu się osadu na zębach. Uznane za zdrowe dla zębów wyroby cukiernicze na bazie ksylitolu mogą być sprzedawane jako produkty przyjazne dla zębów.

Aspekty odżywcze

- xylitol dostarcza 40%- 50% mniej kalorii niż sacharoza

- powoduje bardzo niską glikemię, dlatego jest odpowiedni dla diabetyków

 

Xylose jest naturalnie obecny w zbożach jak również w pochodnych drewna. W rezultacie producenci znaleźli różne sposoby na pozyskiwanie go: ze skórki leszczyny, łusek ryżu, kory brzozy, zbóż itp. Hydroliza tych surowych materiałów wytwarza pół-celuloze z której xylose jest pozyskiwany. Następnie uwodornianie wytwarza xylitol.

Używany w jedzeniu jako środek słodzący od lat 1960 xylitol (ksylitol) posiada odpowiednie właściwości aby zyskać akceptację jako słodzik alternatywny dzisiejszych wyrobów cukierniczych. Jest produkowany przemysłowo przez ponad 25 lat.

Ksylitol wytwarza w organizmie odczyn zasadowy (a nie kwasowy, jak cukier, który „karmi” bakterie i komórki rakowe), bywa stosowany przy:

 

- próchnicy zębów i chorobach dziąseł,

- suchości w ustach (stymuluje wydzielanie śliny),

- zapaleniu ucha środkowego,

- przeciwdziała tworzeniu się bakterii gnilnych,

- ma działanie antybakteryjne przy infekcjach górnych dróg oddechowych (nieżyt nosa, infekcje gardła i zatok),

- stosowany jako środek zapobiegawczy przeciw bakteryjnemu zakażeniu płuc i oskrzeli u chorych na mukowiscydozę,

- przyjazny przy nadkwasocie żołądka, alergii, astmie,

- likwiduje niemiły zapach z ust

- ogranicza rozwój pleśni i drożdżaków (np. przy kandydozie).

 

Ksylitol pochodzenia naturalnego (pozyskiwany z brzozy) jest rewelacją dla cukrzyków, gdyż w organizmie jest przetwarzany powoli mając indeks glikemiczny IG czternastokrotnie niższy niż cukier (im niższy IG tym niższy poziom cukru we krwi po jedzeniu), a więc organizm potrzebuje znacznie mniej insuliny.

Zwykły cukier powinien zostać zastąpiony ksylitolem w codziennej diecie. Cukier zabiera organizmowi witaminy z grupy B oraz mikroelementy (magnez, wapń, potas), natomiast ksylitol ułatwia mineralizację (np. przyswajanie wapnia przez kości, a więc wskazany przy osteoporozie).

Xylitol równie słodki jak cukier dostarcza organizmowi o 40% mniej kalorii (a więc wskazany dla puszystych), zmniejsza łaknienie na słodycze.

 

Ze względu na to, że organizm musi się przyzwyczaić do wytwarzania większej ilości enzymu trawiącego ksylitol należy stopniowo zwiększać dawkę dobową ksylitolu (najlepiej zaczynać od ½ łyżeczki do herbaty). Spożycie w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający. Z tego powodu xylitolu najlepiej nie podawać dzieciom do 3-go roku zycia (lub w bardzo małych ilościach obserwując reakcje organizmu na nowy składnik diety).

 

FDA i JEFCA – organ doradczy WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) i FAO stwierdzili, że ksylitol jest całkowicie bezpieczny. Naukowcy fińscy zalecają spożywanie do 40g (około 10 łyżeczek) ksylitolu dziennie.

Zakres temperatur w jakich można stosować ksylitol jest szeroki (pieczenie, gotowanie, mrożenie).

 

Xylitol stosowany bywa również zewnętrznie. W postaci aerozolu ksylitolowego (lub domowego wyrobu kropli do nosa: 1 porcja ksylitolu na 20 porcji soli fizjologicznej dostępnej w aptekach) działa hamująco na rozwój bakterii (m. in. powodujących zapalenie ucha środkowego, szczególnie u małych dzieci). Regularne przemywanie aerozolem ksylitolowym nosa zmniejsza ilość szkodliwych bakterii, stymulując zarazem prawidłowe oczyszczanie tego obszaru, co zmniejsza problemy związane z alergiami i astmą.

Dobrze jest również profilaktycznie (przed snem) rozprowadzić niewielką ilość ksylitolu rozpuszczonego w ślinie po szkliwie zębów i dziąsłach (wskazane szczególnie przy próchnicy i paradontozie). Powstały nawet specjalne pasty do zębów zawierające ksylitol.

 

Gdzie kupić ksylitol?

 

Bardzo dobry jakościowo jest fiński ksylitol Danisco. Jest to oryginalny ksylitol brzozowy pozyskiwany naturalnymi metodami. Pełna oferta cukru brzozowego dostępna jest tutaj  w internetowym sklepie zielarskim -> sklep zielarski. Cukier brzozowy konfekcjonowany jest zazwyczaj w opakowania od ćwierć kilo do kilograma. Dla osób, które nie miały jeszcze styczności z cukrem brzozowy polecamy na początek zakup mniejszego opakowania. Jeśli okaże się, że ksylitol dobrze sprawdza się w naszej diecie, wtedy korzystniejszy będzie zakup większego woreczka.